AKVARYUM SU KİMYASI

Akvaryumda mevcut balık, bitki ve diğer canlıların sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi, uygun akvaryum su kimyası dengesi sağlanmalı ve sürekliliği sağlanmalıdır.

Farklı coğrafi bölgelerdeki farklı su havzalarında yaşayan balıklar, doğal olarak farklı fiziksel ve kimyasal değerlere ihtiyaç duyarlar.

Akvaryum ortamında öncelikle dikkate alınması gereken fiziksel ve kimyasal değerler;

• Su sıcaklığı
• pH
• kH
• gH
• Tuzluluk
• Diğer Element ve Mineraller sayılabilir.

Akvaryum Su Kimyası Değerleri

Yukarıda listelenen değerlerin kısa tanımlarını, özelliklerini ve önemlerini kısaca incelemek gerekirse;

Su Sıcaklığı

Dünya coğrafyasının farklı göl ve akarsuları farklı su sıcaklığı değerlerine sahiptir ve bu sularda yaşayan balıklar, akvaryum ortamında da yakın sıcaklık değerlerinde yaşamak isterler.

Örneğin, japon balıkları 18-20 ^oC su sıcaklığını tercih ederler. Çünkü yüksek miktarda oksijene ihtiyaç duyarlar ve oksijen, soğuk suda daha iyi çözünür.

Buna karşılık discus’lar, 30-32 ^oC su sıcaklığında yaşamalıdırlar.

Akvaryumlarda uygun su sıcaklığının sağlanması kadar, sıcaklık değerinin sabit tutulması da oldukça önemlidir.

pH (Asitlik-Asidite) Değeri

pH değeri, bir sıvının asidite değerini gösteren, yani sıvının Hidrojen (H⁺) derişimini logaritmik olarak ifade eden kimyasal bir değerdir.

Asitlik-Bazlık skalası, logaritmik olarak 0 ile 14 arasında bir değerdir. 0-7 arası pH değeri asit ortamı, 7-14 arası ise bazik (alkali) ortamı ifade eder. pH değerinin 7 olması ise Nötr bir ortam anlamına gelir.

pH ‘ın yanı sıra pOH değerinden de bahsetmek gerekir. pOH değeri de, pH değerini 14’e tamamlayan Hidroksil ( OH^–) derişiminin logaritmik değeri anlamındadır. Bir ortamda pH ve pOH değerlerinin toplamı her zaman 14 eder.

Örnek olarak; pH değeri 7,5 olan suyun pOH değeri 6,5’tir (14-7,5). Yani bu iki değerden bir tanesini bilmek, diğerini de bilmek demektir.

Farklı balık türleri, farklı pH değerlerini tercih ederler. Örneğin; Güney Amerika Chiclidleri hafif asidik suları (pH:6,5 civarı) tercih ederlerken, Malawi Gölü balıkları yüksek pH değerlerindeki sularda yaşamak isterler.

pH değerinin ilginç bir etkisi Kribensis’ler üzerinden açıklanabilir. Kribensis yumurtaları 7’den düşük bir pH ortamında açıldığında yavruların tamamının erkek, 7’den yüksek bir pH ortamında ise tamamının dişi olduğu görülecektir. Cinsiyet dağılımının eşitlenmesi için kribensis yumurtaları pH 7 değerinde yani Nötr su şartlarında açılmalıdır.

Akvaryum suyunun Ph değerini çeşitli cihazlarla (pH Metre) veya su test kitleri ile tespit ve kontrol etmek mümkündür.

pH değerindeki uygunsuzluklar ve hızlı değişiklikler akvaryum balıkları için ölümcül sonuçlar ortaya çıkartabilir. Bu nedenle, düzenli su değişimlerini pH değerini bildiğiniz sabit bir kaynaktan yapmak en doğru yol olacaktır.

kH (Karbonat Sertliği) Değeri

kH değeri, suyun pH değişikliğine karşı gösterdiği kararlılık göstergesidir. kH değerinin yüksek olması, ilave edilen suyun toplam pH değerindeki değişimi azaltacaktır.

kH değeri, suda çözünmüş karbonat ve bikarbonat bileşiklerinin toplam miktarını ifade eder ve pH değeri ile direkt olarak bağlantılıdır.

Bazı kaynaklarda kH değeri “Kararlılık Değeri” (Buffering) olarak adlandırılır.

Yine aynı şekilde suyun kimyasal kH değerini ölçebileceğiniz test kitleri mevcuttur.

gH (Genel Sertlik) Değeri

gH değeri, çok sık duyulan ve kullanılan “yumuşak su” ve “sert su” terimlerini açıklayan, suda mevcut magnezyum ve kalsiyum iyonlarının toplamını ifade eder.

Kalsiyum karbonat, magnezyum karbonat kökenli kayaçların arasında bulunan sularda, bu tuzların çözünebilir olması nedeniyle gH (genel sertlik) değeri doğal olarak yüksek olacaktır. Bu sularda yaşayan balıkların akvaryumdaki yaşam alanları da bu değerleri sağlayacak şekilde olmalıdır.

Akvaryum suyunun gH değeri, piyasada mevcut test kitleri ile kolayca belirlenebilir.

Tuzluluk (Salinite) Değeri

pH, kH ve gH değerlerinden bahsederken kalsiyum, magnezyum, karbonat gibi mineral ve bileşikleri sıralamıştık.

Bu mineral ve bileşiklerin yanına bir de Sodyum (Na) değerini eklemek gerekir. Bir suyun tuzluluk oranı, çözelti ağırlığının aynı hacimdeki saf su ağırlığına bölünerek hesaplanabilir. Tuzluluk ölçümlerinde “Hidrometre” adı verilen cihaz kullanılır.

Diğer Element ve Mineraller

Akvaryum suyunda değişik oranlarda bulunan tüm mineral ve bileşikler bunlar değildir. Ayrıca ortamda Akvaryumda Azot Döngüsü ve Balık Zehirlenmeleri başlıklı yazılarımızda daha ayrıntılı olarak bahsettiğimiz Azotlu bileşikleri ve ağır metaller de mevcut olabilir.

Azotlu bileşiklerden Amonyak, Nitrit ve ağır metaller balıklarda zehirli etki gösterirler. Nitrat da yüksek konsantrasyonlarda zehirli etki gösterir ve tüm bu maddelerin akvaryum ortamından uzaklaştırılması gerekir.

Akvaryum bakımı, mevcut canlıların doğal yaşamlarını taklit etmek, balıklar, bitkiler ve diğer canlılar için alışık oldukları yani uygun su şartlarını sağlamak demektir.

Uygun su kaynaklarından temin edilecek sularla yapılacak düzenli su değişimleri, akvaryum su kimyası kontrolünün sağlanması ve değerlerin sabit kalması açısından önemlidir.